Veiligheid rolstoel 

Door het onderwerp veiligheid te bespreken met de eigenaar van ‘Wheelchair skills team’, bestaat veiligheid niet alleen uit de veiligheidsnormen waar een rolstoel aan moet voldoen. Maar een rolstoel onder controle hebben en verantwoord over obstakels te kunnen gaan is net zo belangrijk voor de veiligheid van de rolstoelrijder. Tijdens trainingen van het ‘Wheelchair skills team’ kan je dat goed leren en zorgt dit ervoor dat de rolstoelrijder met vertrouwen en veiligheid op pad kan.  

Het maakt ook uit hoe de rolstoel is afgesteld en welke extra factoren een rolstoel heeft. Denk bijvoorbeeld aan antikiep wieltjes, gordel, hoofdsteun en zijdelingse ondersteuning.  Als de kiep  wieltjes verkeerd zijn afgesteld, kan een rolstoel rijder niet altijd een stoep opkomen (afbeelding 1), maar denk bijvoorbeeld ook aan de voorwielen als deze achter de voetenplank zijn geplaatst. Is de kans als je het gewicht naar voren brengt groter dat je naar voren valt, dan wanneer de voorwielen ten hoogte van je voetenplank zitten (afbeelding 2). Ook de scherpte van een rolstoel is belangrijk, hoe snel kiept je rolstoel achterover. Een rolstoel is vaak niet scherp afgesteld in verband met de veiligheid, maar dit heeft ook weer nadelen in verband met dat je niet optimaal je kracht kan gebruiken. 

Dit geldt vooral voor kinderen die zelf de rolstoel kunnen besturen. 

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

Afbeelding 1. 

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

 

Afbeelding 2. 

​

Daarnaast moeten de attributen van de rolstoel in goede staat zijn, dit moet in de gaten gehouden worden. Denk hierbij aan de banden van de rolstoel als deze te leeg zijn, dan zullen de remmen niet zo strak zitten op de banden. Waardoor je ongevraagd zal gaan kunnen verplaatsen. Daarnaast is dit ook belangrijk bij het vastzetten van de rolstoel in bijvoorbeeld een taxi of auto [1].  

 

Tip van ‘check je zit’: Ga af en toe in de rolstoel zitten en rijden van de rolstoelrijder om de rolstoel te testen of er bijzonderheden of afwijkingen zijn. Geef als therapeut ook het advies om de rolstoel met enige regelmaat te laten checken door iemand met een technische achtergrond of de leverancier [2].

​

Veiligheidsnormen 

Er zijn vele veiligheidsnormen waar een handbewogen rolstoel aan moet voldoen voordat deze op de Europese markt in handel mag worden gebracht. De handrolstoel moet voldoen aan de normen van NEN-EN 12183 [3]. Hierin staan veel eisen betreft brandveiligheid, maar ook testnormen voor bijvoorbeeld het opmeten van actieradius en draaicirkels.  

Om een rolstoel te mogen vervoeren in een motorvoertuig moet de rolstoel voldoen aan de zogenaamde ‘crashtest’. Hiervoor is de ISO7176-19 van toepassing [4]. 

 

In mei 2021 worden de nieuwe regels met betrekking tot betreffende medische hulpmiddelen die in 2017 zijn goedgekeurd, volledig van toepassing. Sinds 2017 tot 2025 zijn er verschillende overgangsperiodes van kracht om te zorgen voor een soepele overgang van de richtlijnen naar de verordeningen. Daarnaast om verstoring van de markt te voorkomen.  

De aspecten waar het vooral om gaat zijn:  

• Strengere voorafgaande controle van hulpmiddelen  

• Aanscherping van de aanwijzing eisen en de toezichtprocedures voor aangemelde instanties 

• Opname van bepaalde esthetische hulpmiddelen  

• Een nieuw risicoclassificatiesysteem voor medische hulpmiddelen voor in-vitrodiagnostiek 

• Meer transparantie 

• Invoering van een omplaatkaart 

• Aanscherping van de regels voor klinisch bewijsmateriaal 

• Aanscherping van de eisen ten aanzien van het markttoezicht 

• Betere coördinatie tussen EU-landen 

In het volgende document kunt u uitgebreid lezen wat de nieuwe wet MDR (medical device regulation) inhoudt https://ec.europa.eu/health/md_newregulations/overview_nl [5]. 

​

Bronnen

[1] Interview Kees-Jan Klooster

[2] Check je zit. Rolstoelonderhoud. [Internet]. Beschikbaar via: https://www.checkjezit.nl/project-kinderrolstoel/rolstoelonderhoud/ [Geraadpleegd op 21 februari] 

[3] A.W. Peters Uitgave 2017-2018 13 Code VVR 2017-2018 

[4] Recht op veilig vervoer. Crashtest. [internet] Beschikbaar via: https://rechtopveiligvervoer.nl/crashtest/ (geraadpleegd op 26 februari)

[5] Europese Commissie Volksgezondheid Medical Devices [internet] Beschikbaar via: https://ec.europa.eu/health/md_newregulations/overview_nl (geraadpleegd op 23 februari 2021) 

​

Onderhoud 

Wanneer je een rolstoel hebt zorg je dat je alles van tevoren geregeld hebt (zoals wat voor een rolstoel wil ik hebben en hoe moet ik rijden met een rolstoel). 

Echter is er één onderdeel wat gauw vergeten wordt namelijk het onderhoud van de rolstoel. 

Wanneer je niet regelmatig je rolstoel checkt kan dit nadelige gevolgen hebben voor de gezondheid en veiligheid van de rolstoel [1,2]. 

De levensduur van een rolstoel wordt beïnvloed door het gebruik, de opslag, het onderhoud en de schoonmaak van de rolstoel. Hieronder beschrijven we de algemene en belangrijkste onderhoudsregels. Voor elke rolstoel kan het weer verschillende zijn. Het is daarom belangrijk om contact op te nemen met de rolstoelleverancier. 

 

Regelmatig onderhoud: 

Om de rolstoel in goede conditie te houden dien je regelmatige het volgende te controleren: 

 

Controleer wekelijks de [2-9]: 

1. Staat van de banden + bandenspanning. De bandenspanning kun je controleren door met je duim in de band te drukken, wanneer je er meer dan 5 mm in kunt duwen moet je de banden oppompen. De optimale bandenspanning is 6 bar.   

2. Alle schroefverbindingen, hendels en knoppen goed vastzitten. 

3. De staat van de remmen. 

4. De staat van de rolstoel.

5. De koppeling van de motor is ingeschakeld (dit geldt alleen bij elektrische rolstoelen). 

 

Om de 8 weken controleer je de (en eventueel smeren van) [3,4,6-9]:  

1. Armsteunen, voetsteunen en/ of kledingbeschermers 

2. Remhendel 

3. Wielassen. De grote wielen controleren of ze vast zitten en er niet af kunnen schuiven. Het balhoofd van de voorwieltjes controleren of ze goed staan. Het kan soms gebeuren dat ze niet meer verticaal staan. Dit kun je controleren om een lege rolstoel vooruit te duwen en te kijken of de rolstoel recht vooruit blijft rollen of een afwijking naar links of naar rechts heeft. 

 

 

​

​

​

​

​

​

 

 

Afbeelding: het balhoofd van het voorwiel.

 

 4. De verstelsystemen zoals de rug verstelling 

 5.Vuil onder de deksel van de batterij. (Alleen bij elektrische rolstoelen) 

 

Elke 6 maanden/ elk jaar/ elke nieuwe rolstoelgebruiker controleer je [3,4,6,9]:  

Bij de manuele rolstoel controleer je dit 1 keer per jaar. Bij een elektrische rolstoel controleer je dit elke 6 maanden. 

1. Algemene controle van de rolstoel. 

2. Desinfecteren van de rolstoel. 

3. Voorwielen en eventuele lagers reinigen. 

4. Alle bewegende onderdelen: Deze moeten mogelijk gesmeerd worden.

5. Werking van de wielen en werking van de batterijlader. (Alleen bij elektrische rolstoelen) 

 

Het advies is om elk jaar een jaarlijkse inspectie te laten uitvoeren door de rolstoelleverancier of door iemand die bevoegd is. 

 

Verzorging rolstoel 

Naast het onderhoud van de rolstoel is ook de opslag en verzorging van de rolstoel belangrijk [1,3,4,6]. 

Opslag: 

1. Laat de rolstoel niet buiten staan, maar in een droge ruimte (tussen de +5 en +41 graden Celsius en luchtvochtigheid tussen de 30% en 70%) 

2. Bescherm de rolstoel tegen water, zand en stof. 

Verzorging [1,3,4,6,7,9]:

1. Afnemen van zit- en rug kussen met een nat/vochtig doek. Sommige hoezen kunnen eraf gehaald worden en in de wasmachine gewassen worden. Bij vlekken kan er schoongemaakt worden met huishoudelijke reinigingsmiddelen (geen agressieve middelen). 

2. Spanbanden rugleuning (indien van toepassing bij rolstoel) kan eraf gehaald worden en gewassen worden in de wasmachine. Maak wel vooraf een foto zodat je later terug kan kijken hoe de oorspronkelijke afstelling was. 

3. Schoonmaken frame 

4. Schoonmaken en smeren draaiende onderdelen zoals wielassen en balhoofden. Let bij het balhoofd op dat hier regelmatige haren in de assen vast komen te zitten. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Afbeelding: Haren die vast komen te zitten in het voorwiel. 

​

​

​

Bronnen

1. Check je zit. Rolstoelonderhoud. [Internet]. Beschikbaar via: https://www.checkjezit.nl/project-kinderrolstoel/rolstoelonderhoud/ [Geraadpleegd op 7 februari] 

2. Invacare. Onderhoud je rolstoel voor optimaal functioneren! [Internet]. Beschikbaar via: https://passionatepeople.invacare.nl/onderhoud-rolstoel-optimaal-functioneren/. [Geraadpleegd op 7 februari]. 

3. Vermeiren. Onderhoudingshanleiding Manuele rolstoel. [Internet]. BEschikbaar via: https://vermeiren.co.nl/product/manuals.nsf/O/143E46D0E44C17A1C1257DEB003CC8BD/%24FILE/MAINTENANCE%20MANUAL-Manual%20Wheelchair-NL-vC.pdf. [Geraadpleegd op 7 februari]. 

4. Vermeiren. Onderhoudshandleiding elketrische rolstoel. [Internet]. Beschikbaar via: http://www.vermeiren.com/product/manuals.nsf/O/E809035B7C775544C1257EF4003AAB3B/$FILE/MAINTENANCE%20MANUAL-Electric%20wheelchairs-NL-vC.pdf. [Geraadpleegd op 10 februari]. 

5. Wheelchair skill team. Wat is de juiste rolstoel? [Internet]. Beschikbaar via: https://wheelchairskillsteam.nl/rolstoel-advies/wat-is-de-juiste-rolstoel/. [Geraadpleegd op 7 februari].  

6. Handleiding kwijt. Van Os Excel G3 kids rolstoel. [Internet]. Beschikbaar via: https://handleidingkwijt.com/van-os-excel-g3-kids-rolstoel/. [Geraadpleegd op 20 februari]. 

7. Interview Linda Valent 

8. Interview Kees-jan van der Klooster 

9. Gebruikershandleiding. Quickie Helium. [Internet]. Beschikbaar via: https://www.gebruikershandleiding.com/Quickie-Helium/preview-handleiding-901805.html. [Geraadpleegd op 20 februari]. 

10. Samen beter thuis. Onderhoud rolstoel. [Internet]. Beschikbaar via: https://www.samenbeterthuis.nl/verplaatsen/rolstoel/onderhoud-rolstoel 

[Geraadpleegd op 20 februari]